Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

​

Στην 1η Διαβούλευση στα πλαίσια εκπόνησης του Στρατηγικού Σχεδίου Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ) του Δήμου Παλλήνης που έλαβε χώρα την 4/3/2019 στο Δημαρχείο ΔΕ Παλλήνης και έδωσε το παρών σημαντικός αριθμός φορέων (δημόσιοι και ιδιωτικοί) μέσω των εκπροσώπων τους αλλά και πολίτες / έμποροι που δραστηριοποιούνται στα διοικητικά όρια του δήμου ή και σε όμορους δήμους (Yπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, 2ο ΓΕΛ Γέρακα, Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ΟΑΣΑ, ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ ΑΕ, ΤΕΕ, Ποδηλατικός Σύλλογος, Δήμος Πεντέλης, Β Τ.Τ. Β/Α Αττικής, 3ο Γυμνάσιο Γέρακα, Praktiker Hellas, ΦΕΣ Κάντζα).

​

Επίσης από την πλευρά του Δήμου Παλλήνης συμμετείχαν ο Δήμαρχος κ. Ζούτσος, η Προϊσταμένη Τμήματος Δ/νσης Τεχνικών Υπηρεσιών κα Μπίθα. Από το ΕΜΠ οι κ.κ. καθηγητές Μπακογιάννης και Βλαστός ως εμπειρογνώμονες και η κα Φούντα Αναστασία από την συμβουλευτική εταιρεία LEVER ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΕ που έχει αναλάβει την τεχνική και συμβουλευτική υποστήριξη και συντονισμό του Δήμου για την εκπόνηση και σύνταξη του ΣΒΑΚ.

​

Τονίστηκε η σημασία της ενεργής συμμετοχής των εμπλεκόμενων φορέων και πολιτών  τόσο ως προς τη συμμετοχή τους στις διαβουλεύσεις όσο και στη συμπλήρωση των σχετικών ερωτηματολογίων και την υποστήριξη στη συλλογή των απαραίτητων δεδομένων. Μέχρι στιγμής έχουν συλλεχθεί συνολικά 46 συμπληρωμένα ερωτηματολόγια (12 από γονείς και 32 πολιτών). Αριθμός που δεν αρκεί για την δημιουργία μιας ολοκληρωμένης εικόνα σχετικά με τα προβλήματα καθημερινότητας που έρχονται καθημερινά αντιμέτωποι οι χρήστες – πολίτες για την μετακίνηση τόσο των ιδίων αλλά και των αγαθών.

​

Στα αναλυτικά πρακτικά της 1ης Διαβούλευσης υπάρχει εκτενής και αναλυτική απομαγνητοφώνηση εκεί μπορεί να αναζητηθεί τι ειπώθηκε και σημειώθηκε ανά ομιλητή και σύμφωνα με την ροή της διαβούλευσης. Ο σκοπός της παρούσας σύνοψης είναι περισσότερο πρακτικός και ουσιαστικός σχετικά με τα ευρήματα – αποτελέσματα που προέκυψαν από την 1η Διαβούλευση. Για λόγους λοιπόν αναγνωσιμότητας και χαρακτήρα του εγγράφου τα ευρήματα της 1ης Διαβούλευσης θα κατηγοριοποιηθούν ανά θεματικές κατηγορίες: (α) καταγραφή υφιστάμενης κατάστασης – προβλημάτων, (β) σκιαγράφηση του οράματος και των στόχων τόσο από την Δημοτική Αρχή όσο και από τους εμπλεκόμενους φορείς, οι οποίοι θα συμμετέχουν ενεργά με προτάσεις και μέτρα και σε επόμενες φάσεις της κατάρτισης του στρατηγικού σχεδίου βιώσιμης αστικής κινητικότητας.

​

Τέλος, στην διαβούλευση αναφέρθηκαν και κάποιες προτάσεις – μέτρα τα οποία και καταγράφθηκαν αν και θα επαναπροσδιοριστούν σε επόμενη φάση των συμμετοχικών διαδικασιών. Συγκεκριμένα, σύνταξη μέτρων και σεναρίων θα ακολουθήσει σε επόμενη φάση του σχεδίου έχοντας πραγματοποιήσει μια εκτενή και πολύ καλή ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης και των αναγκών.

​

Β. ΣΚΙΑΓΡΑΦΗΣΗ ΟΡΑΜΑΤΟΣ

Από τις τοποθετήσεις τόσο της Δημοτικής Αρχής αλλά και των εμπλεκομένων φορέων σκιαγραφήθηκε ένα όραμα για ανθρωποκεντρικό μοντέλο λειτουργίας της πόλης και δόμησης του αστικού περιβάλλοντος και των μεταφορών προσώπων και αγαθών.

​

Όλοι οραματίζονται μια πόλη περισσότερο βιώσιμη και ανθρώπινη έχοντας σαν προτεραιότητα τον άνθρωπο και όχι τα ΙΧΕ. Όλοι συμφώνησαν πως η προσβασιμότητα πρέπει να είναι ίση και ίδια για όλους. Είναι γενικά παραδεκτό πως οι πολίτες έχουν το αναφαίρετο δικαίωμα να μετακινούνται με ασφάλεια κάνοντας χρήση των δημόσιων υποδομών. Όλα αυτά στόχος και επιδίωξη είναι να επιτευχθούν σε συνδυασμό με αύξηση της αποδοτικότητας των μεταφορών κα μετακίνησης προσώπων και αγαθών.

​

Συνοψίζοντας σε μια γραμμή το όραμα και την μεγάλη εικόνα, θα λέγαμε πως αυτό θα επιτευχθεί μέσα από την βελτίωση και αναβάθμιση της ελκυστικότητας του αστικού περιβάλλοντος με απώτερο σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών, που βαίνει ολοταχώς και διαρκώς μειούμενη κατά το πέρασμα των ετών. Ο σχεδιασμός θα λάβει υπόψη του τα λειτουργικά όρια και όχι τα διοικητικά στα οποία βασίζονταν ο παραδοσιακός σχεδιασμός.

Γ. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ – ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

​

Τα κυριότερα εργαλεία άσκησης πολιτικής (ΓΠΣ, Ρυμοτομικά κλπ) είναι σε φάση ολοκλήρωσης ή χρειάζονται επικαιροποίηση. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με το υφιστάμενο δομημένο περιβάλλον του δήμου  περιορίζουν τις δυνατότητες παρέμβασης σε επίπεδο πολεοδομικό και λειτουργικό. Θέλει προσοχή και τόλμη στο σχεδιασμό έτσι ώστε οι προτάσεις να μην είναι διαχειριστικού τύπου αλλά καταλυτικές και αποτελεσματικές. Π.χ. ένα σημαντικό θέμα προς επίλυση είναι τα διαμορφωμένα πλάτη οδών, μη επαρκή για το ελάχιστο πλάτος πεζοδρομίων σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία (1,5 μ) ακόμα και στις νεόδμητες περιοχές. Ελλιπείς υποδομές και σχεδιασμό για την προώθηση των ίσων ευκαιριών και δυνατοτήτων μετακίνησης σε όλες τις κοινωνικές και ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού (ΑΜΕΑ, παιδιά, μαθητές, ηλικιωμένοι, κ.ο.κ.).

​

Επίσης, υπάρχει ανισομερής κατανομή τόσο ως προς τα σχολεία όσο προς και τις αθλητικές εγκαταστάσεις στην χωρική έκταση του δήμου. Εντοπίσθηκαν σημαντικές εκκρεμότητες ως προς το πώς προσεγγίζουν οι κάτοικοι το βασικό δίκτυο δημόσιας συγκοινωνίας (μετρό/προαστιακό και λεωφορειακές γραμμές), η οποία τελευταία καλύπτει τη σύνδεση του Δήμου με τους όμορους δήμους και το κέντρο της Αθήνας, ωστόσο δεν υπάρχει σύνδεση μεταξύ των πολεοδομικών ενοτήτων.

​

Στα διοικητικά όρια του Δήμου Παλλήνης λειτουργούν πλήθος ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων που προκαλούν μεταφορικό φόρτο και ανάγκες λόγω των σχολικών λεωφορείων. Όπως και πλήθος εταιρειών που χρησιμοποιούν μεγάλα οχήματα για την διακίνηση των προϊόντων  - αγαθών τους, το οποίο επιβαρύνει τις κυκλοφοριακές συνθήκες στην περιοχή (Λεωφ. Ανθούσης και Λεωφ. Μαραθώνος).

​

Ως συνέπεια των παραπάνω, το μεγαλύτερο και σημαντικότερο μέρος των μετακινήσεων των κατοίκων του Δήμου γίνεται με το αυτοκίνητο.

​

Το Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας αποτελεί ένα δύσκολο και επίπονο εγχείρημα και αυτό γιατί η υλοποίησή του είναι μακρά και επίπονη (συμμετοχικός σχεδιασμός, αλλαγή κουλτούρας), αλλά και λόγω της διεπιστημονικής προσέγγισης που πρέπει να έχει (πολεοδομία, οικονομία, κοινωνιολογία, ψυχολογία, συγκοινωνιολογία) έτσι ώστε να θεωρηθεί επιτυχημένο στο πέρασμα του χρόνου και αποτελεσματικό. Σημαντικό πρόβλημα του υφιστάμενου συγκοινωνιακού σχεδιασμού είναι πως λόγω της υπερβολικής χρήσης του αυτοκινήτου, έχει καταλήξει να είναι ένας σχεδιασμός προστασίας των υπόλοιπων χρηστών – πολιτών των πόλεων από το αυτοκίνητο.

​

Σημαντικός ανασταλτικός παράγοντας για την επιτυχή υλοποίηση του ΣΒΑΚ, που πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά τη διάρκεια του σχεδιασμού είναι το πολύπλοκο και δαιδαλώδες θεσμικό πλαίσιο που υπάρχει τόσο σε επίπεδο κεντρικής κυβέρνησης και αποφάσεων αλλά τόσο και σε περιφερειακό και δημοτικό επίπεδο.

​

Η τρέχουσα αστυνόμευση είναι ελλιπής με αποτέλεσμα να τίθενται εξαρχής σε κίνδυνο διάφορα μέτρα που αναμένεται να προταθούν μέσα από το ΣΒΑΚ. Δίχως αποτελεσματικής παρακολούθηση και αστυνόμευσης  πολλά μέτρα θα είναι καταδικασμένα σε αποτυχία με κίνδυνο να χαρακτηρισθεί το σύνολο του ΣΒΑΚ αποτυχημένο. Συμπληρωματικά με την αστυνόμευση λειτουργεί και το πρόβλημα της υφιστάμενης νοοτροπίας και κουλτούρας που πρέπει να ληφθούν μέτρα για την ενδυνάμωση μιας κουλτούρας για συνολικότερο συμφέρον. Προαγωγή του κοινωνικού καλού και συμφέροντος σε σχέση με το ατομικό συμφέρον και ατομικισμό.

​

Σημαντικός παράγοντας επιτυχίας των ΣΒΑΚ είναι εύρυθμη και απρόσκοπτη όσο το δυνατόν περισσότερο των ΜΜΜ. Το επίπεδο λειτουργίας και κάλυψης του δικτύου των ΜΜΜ και της συμπληρωματικότητας μεταξύ τους (λεωφορεία, μετρό, τραμ, κλπ) είναι χαμηλό και χρήζει άμεσης αναβάθμισης και επανεξέτασης. Οι παρεμβάσεις τέτοιου τύπου είναι χρονοβόρες και μακροχρόνιες και οπωσδήποτε θα επηρεάσουν την υλοποίηση του ΣΒΑΚ.

 Άλλο πρόβλημα που σημειώθηκε κατά τη φάση της ανάλυσης της υφιστάμενης κατάστασης και αναφέρθηκε και στην 1η διαβούλευση είναι το πρόβλημα της στάθμευσης των ΙΧΕ κυρίως στα πέριξ των μεγάλων υποδοχέων (π.χ. σταθμός μετρό, κέντρο δήμου Παλλήνης). Η έλλειψη οργανωμένου χώρου στάθμευσης σε συνδυασμό με την ελλιπή αστυνόμευση δημιουργεί ένα ιδιαίτερα δυσλειτουργικό αστικό περιβάλλον με δυσαρεστημένα όλα τα εμπλεκόμενα μέρη (εμπόρους, επαγγελματίες, πολίτες, επισκέπτες, κ.ο.κ.).

​

Έλλειψη ολοκληρωμένου ποδηλατικού δικτύου με οργανωμένους και προστατευμένους χώρους στάθμευσης των ποδηλάτων.

​

Κάποια ειδικότερα προβλήματα που διατυπώθηκαν:

• πρόβλημα στο σηματοδότη της Αγίας Παρασκευής από παρκαρισμένα στο πεζοδρόμιο.

• Πρόβλημα συναρμοδιότητας και συν-αποφασιστικότητας.

• Θέμα πρόσβασης στο φανάρι της Λ. Μαραθώνος με Λ. Ανθούσης

• Έντονο πρόβλημα στάθμευσης κατά μήκος της Λ. Μαραθώνος στα εμπορικά καταστήματα

• Έλλειψη χώρου στάθμευσης βαρέων οχημάτων

• Διάφορα θέματα στην πλ. Γέρακα. (στάθμευσης, αυξημένες ταχύτητες)

• Επικινδυνότητα χρήσης των υφιστάμενων ποδηλατοδρόμων λόγω ιδιωτικών θέσεων στάθμευσης (γκαράζ)

• Έλλειψη χώρου στάθμευσης ποδηλάτων

• Θέμα συχνότητας δρομολογίων (συχνότητα) με του ΜΕΤΡΟ

• Στα σύνορα Παλλήνης – Πεντέλης στην οδό Ιάσωνος υπάρχει πρόβλημα ταχυτήτων και στην Πεντέλης – Ντραφίου υπάρχουν χωροθετημένα σχολεία όπου υπάρχει θέμα ασφάλειας στη μετακίνηση των παιδιών.

Σημαντική παρατήρηση μετά το πέρας της 1ης Διαβούλευσης, είναι πως κανείς από τους φορείς δεν αναφέρθηκε άμεσα σε ευκαιρίες για την πόλη της Παλλήνης. Ωστόσο η γεωγραφική θέση του Δήμου (πλησίον εξοχών – πάρκων), η ιστορική σημασία της λόγω της κλασικής μαραθώνιας διαδρομής που διέρχεται από τον Δήμο και μνημείων, η σύνδεσή της με μέσα σταθερής τροχιάς αποτελούν παράμετροι της ανάλυσης της υφιστάμενης κατάστασης και μπορούν να επηρεάσουν τη διαμόρφωση τους οράματος, τη στοχοθέτηση αλλά και τη διαμόρφωση των πακέτων μέτρων.

Δ. ΠΡΩΤΗ ΣΤΟΧΟΘΕΤΗΣΗ

Ο πρώτος στόχος είναι η επικαιροποιήση και εκσυγχρονισμός των κλασσικών εργαλείων άσκησης πολεοδομικών, στρατηγικών και μεταφορικών πολιτικών. Δηλαδή, τα Τοπικά Χωρικά Σχέδια, ΓΠΣ, Πολεοδομικές Μελέτες πρέπει να επικαιροποιηθούν και να λάβουν υπόψη τους νέους παράγοντες και μεταβλητές και να θεσμοθετηθούν νέοι κανόνες. Δεν είναι εφικτό και δυνατό να εφαρμοστούν άλλου τύπου μέτρα και δράσεις εφόσον το θεσμικό πλαίσιο δεν το επιτρέπει.

Πρέπει να ληφθεί υπόψη ο σχεδιασμός που πραγματοποιείται ταυτόχρονα και στους όμορους δήμους, καθότι και εκεί βρίσκονται σε εξέλιξη τα ΣΒΑΚ. Πρέπει να παράγουμε λιγότερα αέρια (ρύποι) για την αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου.

​

Εκτιμάται πως το 2050 θα κυκλοφορούν στους δρόμους περί τα 2,5 δισεκατομμύρια αυτοκίνητα. Σήμερα είναι 1,5. Επιτακτικός ο σχεδιασμός προς την κατεύθυνση μείωσης της χρήσης των ΙΧ αυτοκινήτων. Προώθηση πεζής μετακίνησης, ποδήλατο, δημόσια συγκοινωνία: όλα είναι αλληλένδετα.  Μακροπρόθεσμος και σταδιακός στόχος αποτελεί η αλλαγή της νοοτροπίας και της κουλτούρας των πολιτών ώστε να στραφούν στην πεζή μετακίνηση, το ποδήλατο, τη δημόσια συγκοινωνία και να υποστηρίξουν την εφαρμογή των μέτρων που τους προάγουν.

​

Ο χαρακτηρισμός των οδών και του δικτύου γενικότερα σύμφωνα και με τις νέες οικιστικές τάσεις και εξελίξεις ίσως χρειάζονται επανεξέταση και ανακατηγοριοποίηση. Ίσως οι λειτουργικές ανάγκες που καλείται το υφιστάμενο δίκτυο να καλύψει αδυνατεί να το φέρει εις πέρας λόγω δομικών ελλείψεων και προβλημάτων.

​

Σημαντικός παράγοντας και στόχος είναι να γίνει αναδιανομή του δημόσιου και αστικού χώρου. Δηλαδή χωρικές ενότητες που καλύπτουν ανάγκες χρήσης των αυτοκινήτων πρέπει να επανεξεταστούν και ίσως να αλλάξει η λειτουργική τους υπόσταση. Ο δρόμος και ο δημόσιος χώρος γενικότερα δεν είναι ιδιοκτησία κανενός, παρά μόνο του δημοσίου συμφέροντος.

​

Διερεύνηση δημιουργίας ποδηλατικών και περιπατητικών διαδρομών για την προώθηση εναλλακτικών μορφών μετακίνησης εκτός του αυτοκινήτου προς την κατεύθυνση μιας ενός αειφόρου και βιώσιμου μοντέλου μετακινήσεων και μεταφορών. Προώθηση της πολυτροπικότητας των μεταφορών.

​

Στροφή σε ήπιες μορφές μετακίνησης και μείωση χρήσης αυτοκινήτου – προώθηση ηλεκτροκίνησης.

Εφαρμογή πιλοτικών μέτρων σχετικά με τις μετακινήσεις και ειδικά σε ευπαθείς ομάδες του κοινωνικού συνόλου (μαθητές, ΑΜΕΑ, κ.ο.κ.).

​

Ε. ΠΡΩΤΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΜΕΤΡΩΝ

Όπως αναφέρθηκε και στην εισαγωγή, η επιλογή των μέτρων δεν αποτελεί το κύριο αντικείμενο της 1ης Διαβούλευσης. Παρόλα αυτά είναι μια πρώτη δήλωση των συμμετεχόντων σχετικά με τις ανάγκες τους και αυτό πρέπει να καταγραφεί και να ανασυρθεί σε επόμενη φάση της κατάρτισης του στρατηγικού σχεδίου ΣΒΑΚ του Δήμου Παλλήνης.

​

Τέτοια μέτρα και δράσεις αποτελούν τα κάτωθι:

• Ανάπτυξη δικτύων πεζών και ποδηλάτων ώστε να συνδέονται πόλοι έλξης και γέννησης μετακινήσεων, τόσο υφιστάμενων όσο και μελλοντικών (πρόληψη).

• Επέκταση δημοτικής συγκοινωνίας και γενικότερα αναβάθμισης της υπηρεσίας καθώς και προώθησή της με σκοπό την αύξηση της χρήσης της από τους πολίτες

• Αποχαρακτηρισμός κάποιων δρόμων προκειμένου να κατέβουν επίπεδο

• Υιοθέτηση «έξυπνων» μορφών στάθμευσης – εφαρμογή νέων τεχνολογιών (GIS), εφαρμογές έξυπνων νεοφυών λύσεων για την κυκλοφορία – δυναμική ενημέρωση κυκλοφοριακών συνθηκών

• Προσδιορισμός Πρότυπων Διαδρομών Περπατήματος με έμφαση στα εμποδιζόμενα άτομα (quick-win μέτρα) και την πρόσβασή τους στις στάσεις της υφιστάμενης δημόσιας συγκοινωνίας

• Καθιέρωση κλείσιμου επιλεγμένων κατάλληλα οδών για τα αυτοκίνητα κάποιες μέρες της εβδομάδας και απόδοσης του χώρου σε πεζούς και ποδηλάτες (quick-win μέτρα)

• Δημιουργία οργανωμένων χώρων στάθμευσης

• Πύκνωση δρομολογίων ΜΜΜ και ενδυνάμωση του στόλου τους για την κάλυψη των αυξημένων αναγκών

• Δράσεις εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης παιδιών στα σχολεία. Θεματικές εβδομάδες (quick-win μέτρα)

• Μονοδρομήσεις κάποιων οδών

• Πύκνωση σταθμών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων

​

​

​